Egzekucja komornicza to proces prawny, w którym komornik sądowy zajmuje majątek dłużnika w celu zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Choć procedura ta budzi wiele emocji, warto wiedzieć, jakie prawa przysługują zarówno komornikowi, jak i dłużnikowi. W artykule omawiamy, co może zająć komornik, jakie są ograniczenia w egzekucji oraz jak się chronić przed utratą najważniejszych dóbr.
Na jakiej podstawie działa komornik?
Komornik działa na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez sąd, np. wyroku opatrzonego klauzulą wykonalności. Jego zadaniem jest przeprowadzenie egzekucji majątku dłużnika w granicach prawa, aby zaspokoić roszczenia wierzyciela. Podstawą prawną działań komornika w Polsce są przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o komornikach sądowych, oraz innych aktów prawnych, takich jak Prawo bankowe czy ustawa o kredycie konsumenckim, które regulują procedury egzekucyjne, ochronę dłużników i zasady dotyczące kwot wolnych od zajęcia.
Co komornik może zabrać? Co obejmuje proces egzekucyjny? Zmiany od 1 stycznia 2025 roku
Egzekucja może dotyczyć:
- Wynagrodzenie z pracy zarobkowej.
- Środki pieniężne na rachunku bankowym.
- Ruchomości.
- Nieruchomości.
Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce wprowadzono istotne zmiany dotyczące egzekucji komorniczej z wynagrodzenia za pracę oraz środków na rachunkach bankowych. Zmiany te mają na celu lepszą ochronę dłużników, zapewniając im środki niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
Wynagrodzenie za pracę
Komornik może zająć część wynagrodzenia dłużnika, jednak zawsze pozostawia kwotę wolną od potrąceń. Dotyczy to również umów zlecenia i o dzieło, jeśli są one jedynym źródłem utrzymania. Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę do 4666 zł brutto, kwota wolna od potrąceń komorniczych uległa zwiększeniu. Obecnie, przy potrącaniu należności innych niż alimentacyjne, pracownikowi musi pozostać co najmniej 3510,92 zł netto.
Rachunek bankowy
Środki na rachunku bankowym dłużnika mogą zostać zajęte, ale istnieje miesięczny limit wolny od zajęcia. W przypadku egzekucji z rachunku bankowego komornik ma obowiązek pozostawić na koncie środki w wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia, które od stycznia 2025 roku wynosić będzie 3499,50 zł.
Ruchomości
Komornik ma prawo zająć przedmioty o wartości użytkowej, takie jak:
- Sprzęt elektroniczny.
- Pojazdy mechaniczne.
- Biżuteria i dzieła sztuki.
Nieruchomości
Jeśli dług przekracza wartość drobnych ruchomości, komornik może zająć nieruchomość dłużnika (dom, mieszkanie). Procedura ta jest jednak ostatecznością i wymaga przeprowadzenia licytacji publicznej.
Czego komornik nie może zająć?
Nie wszystkie dobra mogą zostać objęte egzekucją. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje tzw. wyłączenia spod egzekucji, które mają na celu ochronę dłużnika i jego rodziny. Wcześniej wyjaśniliśmy już m.in., że komornik nie może zająć całości wynagrodzenia lub “wyczyścić do zera” rachunku bankowego. Co jeszcze jest objęte protekcją?
Pod ochroną przed egzekucją znajdują się również świadczenia socjalne, takie jak 800 plus, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne czy inne świadczenia z pomocy społecznej. Komornik nie może także zająć dłużnikowi niezbędnych przedmiotów codziennego użytku, w tym m.in.:
- Pojedynczego łóżka, lodówki czy pralki.
- Przedmiotów niezbędnych do nauki czy przedmiotów służących do wykonywania praktyk religijnych.
- Papierów osobistych oraz zapasów żywności wystarczających na 30 dni.
Ochronie przed egzekucją komorniczą podlega również część świadczeń emerytalnych i rentowych. Kwota wolna od zajęcia dla emerytur wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia brutto.
Ograniczenia i prawa dłużnika w egzekucji komorniczej
Podobnie jak komornik, tak dłużnik ma swoje prawa w procesie egzekucji i może ich skutecznie dochodzić. Warto je znać, by w razie problemów uniknąć bezprawnych działań ze strony komornika. Jeśli np. komornik zabrał Ci z wypłaty lub konta więcej pieniędzy, niż powinien, to masz prawo złożyć skargę na jego czynności w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca prowadzenia egzekucji.
Istotnym przywilejem jest również ochrona współmałżonka. Jeśli dług został zaciągnięty przez jednego z małżonków, to komornik może sięgnąć po majątek wspólny tylko wtedy, gdy wierzyciel uzyska klauzulę wykonalności przeciwko drugiemu małżonkowi. W przeciwnym razie nie ma do tego prawa.
Zagrożenia związane z egzekucją komorniczą – czego unikać?
Aby uniknąć konfrontacji z komornikiem, warto przede wszystkim regularnie spłacać zobowiązania oraz zweryfikować swoje możliwości finansowe przed ubieganiem o finansowanie w formie kredytu albo pożyczki. Nie kieruj się emocjami, nawet jeśli potrzebujesz pieniędzy w krytycznej sytuacji. Warto najpierw skonsultować się z bliskimi albo ekspertem i zastanowić się, czy pożyczka to dobry pomysł oraz jakie masz dla niej alternatywy.
Nieuregulowanie długu w terminie prowadzi do narastania kosztów egzekucji, w tym odsetek i opłat komorniczych. Licytacje nieruchomości często kończą się sprzedażą po cenach niższych od wartości rynkowej, co może pogłębić problemy finansowe dłużnika. Brak rozdzielności majątkowej może narazić współmałżonka na utratę części majątku wspólnego.