Problem coraz bardzej zanieczyszczonego powietrza i szerzej środowiska dotyka praktycznie wszystkich. Odczuwany jest wszędzie, zarówno w dużych aglomeracjach, jak i niewielkich miasteczkach. Przez wiele lat pojęcie smogu kojarzone było jedynie z mocno zindustrializowanymi obszarami Europy Zachodniej oraz szybko rozwijającymi sę krajami azjatyckimi. Szybko jednak okazało się, że na konsekwencje zanieczyszczonego powietrza narażeni jesteśmy również w Polsce.
Czym jest SMOG?
Coraz częściej powtarzane przy różnych okazjach pojęcie smogu określa połączenie zanieczyszczonego powietrza i niekorzystnych warunków atmosferycznych. To właśnie ta bardzo prosta ‘mieszanka’ tworzy niebezpieczną zawiesinę widoczną tak dobrze w powietrzu, gdy tylko robi się chłodniej.
Kombinacja szkodliwych pyłów PM10 i PM2.5 oraz związków chemicznych, które wchodzą w skład smogu, są czynnikami podwyższającymi ryzyko wystąpienia wszelkiego rodzaju chorób układu krążenia, układu oddechowego oraz alergii. W efekcie działania tych niebezpiecznych substancji u osób cierpiących na szereg niewydolności mogą zaostrzać się dolegliwości układu oddechowego.
Smog jest zaliczny do zjawisk kancerogennych. Ekstremalnie niekorzystnym i niebezpiecznym zjawiskiem jest obecność w powietrzu drobnego pyłu PM10 oraz PM2,5. Chemicznie, jest to mieszanina substancji toksycznych takich jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Pył PM10 przenika do płuc i może akumulować się w górnych odcinkach dróg oddechowych.
Jak chronić się przed smogiem?
Odpowiedź na pytanie, czy można uchronić się przed smogiem jest trojaka. Po pierwsze, tak. Można bowiem przeprowadzić się tam, gdzie smog jeszcze nie dotarł i z uwagi na specyficzne warunki atmosferyczne tam panujące, prawdopodobnie nie dotrze. Po drugie, można próbować. Ograniczając wpływ niekorzystnych warunków na nasze zdrowie poprzez noszenie maseczek oraz stosowanie w domu oczyszczaczy powietrza. Po trazecie, nie. Przemysł, a więc ludzie robią wszystko, aby zwiększyć obecność smogu w środowisku, niż starać się go wyeliminować. Czynnik merkantylny ma w dalszym ciągu najwyższy priorytet.
Pomińmy przynajmniej na chwilę negatywną ocenę potencjalnych starań o wyeliminowanie smogu i zastanówmy się, co może nam pomóc w pozbyciu się go przynajmniej wokół nas samych. Wspomniany już wyżej oczyszczacz powietrza może zdecydowanie pomóc. Urządzenie to jest specyficznym rodzajem filtra, który z jednej strony pobiera powietrze z otoczenia, następnie oczyszcza je i wydmuchuje z powrotem do pomieszczenia.
Jeżeli dojdziemy do wniosku, że warto jest rozważyć wyposażenie mieszkania w takie urządzenie, zastanówmy się jakie parametry sprawią, że oczyszczacz bedzie efektywny. Przede wszystkim zwróćmy uwagę na deklarowaną wydajność urządzenia. Satndardem jest określanie jej w metrach kwadratowych. Korzystając z udostępniacych przez producentów tabel możemy więc dopasować wydajność urządzenia do powierzchni pomieszczenia, w którym ma pracować. Domowe oczyszczacze powietrza charakteryzują sie wydajnością na poziomie 30 metrów kwadratowych. Naturalnie, modele z wyższej półki parametr ten zdefiniowany mają jako 50, a nawet 80 metrów kwadratowych.
Jaki filtr powietrza?
Znakomita wiekszość oczyszczacy powietrza zbudowana jest w oparciu o system filtrów HEPA, filtry wodne lub węglowe. Filtr HEPA (High Efficiency Particulate Air) jest wykonany ze spiekanego szkła gwarantującego filtrację cząsteczek o wielkości około 0,3µm, co pozwala na efektywną filtrację 99,97% zanieczyszczeń tej wielkości i większych. Filtr o takich parametrach zatrzymuje większość zarodników grzybów, pierwotniaków i bakterii. Z kolei filtr węglowy doskonale zatrzymuje zanieczyszczenia gazowe oraz eliminuje przykre zapachy. Zbudowany jest z dużej liczby niewielkich i chłonnych porów, dzięki czemu zanieczyszczenia przechodzące przez filtr, reagują chemicznie z węglem i zostają z nim na stałe związane. Filtr wodny, który kojarzy się z bardziej z odkurzaczami, zatrzymuje zanieczyszczenia dzięki znajdującej się w specjalnym zbiorniku wodzie. Rozwiązanie jest nie tylko bardzo praktyczne i skuteczne, ale dzięki temu, iż nie musimy wymieniać kosztownych niekiedy filtrów, jest najtańszym z proponowanych.
Dodatkowe funkcje
Wybierając oczyszczacz zwróćmy również uwagę na potencjalnie użyteczne, dodatkowe funkcje. Oczyszczacz z jonizatorem powietrza będzie dobrym rozwiązaniem dla osób z problemami alergicznymi, ale również dla dzieci i osób starszych. Zjonizowane powietrze skutecznie likwiduje unoszące się grzyby, bakterie i wirusy. Funkcja nawilżania w oczyszczaczu pomaga utrzymać wilgotność na właściwym dla naszego komfortu poziomie. Doskonale sprawdza się w okresach, gdy na dworze zaczyna robić sie chłodniej, a my uruchamiamy ogrzewanie. Innym nieco rozwiązaniem jest oczyszczacz z technologią Plasmacluster. Urządzenie świetnie radzi sobie z usuwaniem szkodliwych substancji, takich jak na przykład dym papierosowy. Działanie urządzenia polega na emisji jonów doprowadzających do rozpadu substancji toksycznych.
Monitoring
O ile stosowanie filtrów oczyszczających powietrze wydaje się nieodzowne, o tyle monitoring zanieczyszczenia powietrza stanowi zadanie, które należy realizować systematycznie i nie tylko w okresie zimowym, kiedy to smog stał się poniekąd naturalnym gościem otaczającego środowiska. W większość miast i miejscowosci w Polsce rozlokowane zostały mierniki powietrza tworzące ogólnie dostepną sieć informacji o poziomie zanieczyszczenia. Jeśli jednak w okolicy, w której mieszkamy nie ma mierników, należy obserwować kolor dymu unoszącego sie z kominów, albowiem daje to całkiem niezły zestaw informacji o potencjanym zanieczyszczeniu. Biały dym jest zazwyczaj efektem spalania drewna, biała mgiełka pochodzi natomiast z ogrzewania gazem. Problemem jest kążdy dym o kolorze ciemnym, szczególnie gdy związany z nim zapach daleki jest od oczekiwanego.
Pamiętać warto, że niezależnie od zanieczyszczenia powietrza, w ciągu dnia można przez kilka godzin cieszyć niskim stężeniem niebezpiecznych pyłów. Zdecydowanie najgorsza sytuacja występuje rano między 6:00 a 9:00 oraz wieczorem, co związane jest poniekąd z dobową aktywnością czlowieka. Jeśli wybraliśmy się na zimowy wypoczynek w góry, pamiętajmy również, że im wyżej tym mniejsze prawdopodobieństwo smogu. Wracając jednak późnym popołudniem z narciarskiego szlaku do ośrodka położonego w dolinie, starajmy się używać maski antysmogowej. Jeśli pogoda w czasie wypoczynku nie dopisuje, z dużym prawdopodobieństwem za oknem jest czyste powietrze. Jesli jednak nastały mroźne i słoneczne dni, na zewnątrz może być calkiem wysokie stężenie substancji szkodliwych.
Natura pomaga
Meblując dom pamiętajmy nie tylko o urządzeniach filtrujących, ale także poprawiających atmosferę i jakość powietrza kwiatach. Niektóre z nich bowiem posiadają naturalne mechanizmy pozwalające na neutralizowanie smogu. Do pożądanych w domu roślin należą między innymi chryzantema, skrzydłokwiat, dracena, sansewieria gwinejska (wężownica) i epipremnum złociste. Jeśli stawiamy na ruch na ‘świerzym’ powietrzu, dobrze byłoby, abyśmy pomyśleli o zakupie maski antysmogowej.
Standardowo, podobnie jak oczyszczacz powietrza, tak i maska antysmogowa maska powinna mieć filtr węglowy lub HEPA. Modele należące do najskuteczniejszych są modele wyposażone zarówno w jeden, jak i drugi typ filtra. Aby zachować pełną użyteczność, maski z wymiennymi filtrami wymagać bedą od nas systematycznej dbałości. Nie jest to na sczęście specjalnie skomplikowany serwis, albowiem sprowadza się jedynie do systematycznej wymiany filtra.
Maski ‘jednorazowe’ , a więc takie które nie dają możliwości wymiany filtra powinny być wyrzucane w czasie oznaczonym przez producenta. Nie zapominajmy o skórze, albowiem ta również narażona może być na działanie pyłów PM10 i PM2.5. Cząsteczki smogu moga wnikać w głąb skóry i podrażniać ją. Skóra poddana działaniu zanieczyszczeń staje się szara, matowa, zmęczona, pojawiają się stany zapalne i wysypki.
Pamiętajmy, szczególnie wybierając się na wakacje, iż najmniej zanieczyszczonym regionem Polski jest północ. A nad morze warto przecież wybrać się o każdej poze roku.