Umowa pożyczki w rodzinie – co powinna zawierać, aby uniknąć podatku?
10 marca, 2025
Zastanawiasz się nad pożyczką od rodziny, ale obawiasz się niejasności czy potencjalnych konfliktów? W tym artykule omówimy najważniejsze zagadnienia dotyczące pożyczek od najbliższych. Dowiedz się, kiedy potrzebna jest umowa pożyczki w rodzinie i jakie inne obowiązki na Tobie spoczywają.
Czym jest pożyczka od rodziny?
Brak zdolności kredytowej, zła sytuacja finansowa lub niespodziewane wydatki sprawiają, że to właśnie do bliskich zwraca się z prośbą o pożyczkę. Dla wielu osób takie rozwiązanie jest najprostsze. W końcu rodzeństwo lub rodzice nie będą sprawdzali Twojej historii kredytowej ani nie naliczą Ci prowizji za udzielenie wsparcia finansowego.
Trzeba jednak pamiętać: kiedy korzystasz z pomocy najbliższych, nadal obowiązują Cię przepisy prawne. To, do czego Cię obligują, zależy od tego, czy korzystasz z formy pożyczki, czy darowizny, a także wysokości otrzymanych środków.
Kiedy potrzebna jest umowa pożyczki w rodzinie?
Umowy pożyczki w rodzinie są często zawierane ustnie. Rzadko kiedy myśli się o tym, aby spisać warunki pomocy najbliższym. Jednak w niektórych sytuacjach warto to zrobić. Mówi o tym nawet polskie prawo. Umowę pożyczki w rodzinie należy spisać, jeśli jej wysokość przekracza 1000 złotych (wskazuje na to art. Art. 720 Kodeksu cywilnego, § 2).
W dokumencie w chwili zawarcia umowy warto:
- zamieścić dane każdej ze stron (tej, która zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną sumę środków/rzeczy i tej, która je przyjmuje),
- wskazać kwotę pożyczki (z art. 720 KC, § 1 wynika, że co do zasady trzeba zwrócić tę samą ilość pieniędzy/rzeczy, jaką się pożycza),
- podać termin zwrotu pożyczki,
- jasno określić warunki spłaty (np. raty w określonej wysokości, przelewane do danego dnia miesiąca).
Poprzez zawarcie umowy nie tylko zadbasz o obowiązki prawne, ale również o swoje bezpieczeństwo w razie problemów ze spłatą zobowiązania.
Pamiętaj! Pisemna umowa pożyczki nie jest wymagana w przypadku niewielkich kwot.
Zawarcie umowy pożyczki a obowiązki podatkowe – kiedy ustawa o podatku przewiduje zwolnienie z obowiązku płacenia?
Darowizna lub pożyczka od rodziny powinny być zgłoszone w urzędzie skarbowym, a do tego wymagane jest opłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Warto jednak wiedzieć, że wysokość podatku oraz obowiązek zgłoszenia transakcji, zależą od stopnia pokrewieństwa między stronami i wartości pożyczki lub darowizny. W przypadku pożyczki od:
- małżonka/małżonki;
- rodziców;
- dziadków;
- rodzeństwa;
- wnuków;
- macochy;
- pasierba;
- ojczyma
nie musisz zgłaszać się do urzędu. Twoi krewni bowiem należą do zerowej grupy podatkowej, dzięki czemu nie masz także obowiązku uregulowania podatku, jeśli kwota nie przekroczyła 10 434 zł (ma to być wartość pieniędzy lub rzeczy pożyczanych między członkami najbliższej rodziny).
Podatek PCC a wyższa kwota pożyczki w grupie zerowej w 2024 roku – kiedy pożyczka zostanie opodatkowana?
Jeśli pożyczkobiorca zdecyduje się pożyczyć wyższą kwotę, również może uniknąć opodatkowania. Aby to zrobić, trzeba jednak spełnić poniższe warunki.
- Złożyć deklarację PCC-3 w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki (pamiętaj, co powinien zawierać wzór umowy pożyczki!) – chyba że umowa została zawarta u notariusza.
- Udowodnić otrzymanie pożyczki w sposób określony, np. poprzez przedstawienie dowodu przelewu na konto bankowe, konto w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub dowodu wpłaty pocztowej.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazuje, że jeśli te warunki nie zostaną dotrzymane, trzeba będzie zapłacić podatek (stawka podatku jest wskazana w ustawie). Należy brać to pod uwagę, ponieważ niedopełnienie formalności się nie opłaca.
Pożyczka między członkami najbliższej rodziny a pożyczki prywatne dla pierwszej grupy podatkowej
Kiedy zdecydujesz się na pożyczkę lub darowiznę dla pierwszej grupy podatkowej, czyli dla takiego członka rodziny jak:
- teść;
- zięć;
- synowa;
- rodzeństwo rodziców;
- zstępni rodzeństwa;
- zstępny i małżonek pasierbów;
- małżonek rodzeństwa.
możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku pod warunkiem, że łączna kwota pożyczek lub darowizn nie przekroczyła 7878 zł (wartością pożyczek pieniędzy lub rzeczy) w ciągu 5 lat, od kiedy nastąpiła ostatnia pożyczka. Konieczne jest też złożenie deklaracji PCC-3 do urzędu skarbowego przez biorącego pożyczkę.
Pożyczka pieniężna od rodziny to nie jedyna opcja – poznaj alternatywy i ich zalety
Niekiedy powiedzenie, że z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu, niestety się sprawdza. Problemy na tle finansowym wśród bliskich sobie osób nie należą do rzadkości. Dlatego pożyczka od rodziny zawsze wiąże się z ryzykiem. Również tym prywatnym. Na szczęście są alternatywy.
Kiedy pożyczka od rodziny nie wchodzi w grę, ale Ty pilnie potrzebujesz gotówki, sprawdź ofertę firm pożyczkowych. Wielu pożyczkodawców ma nie tylko dobre promocje, ale również minimum formalności i wymagań. O pożyczkę możesz się starać również ze słabszą zdolnością kredytową i wpisem do baz dłużników. Wystarczy wypełnić wniosek i zaczekać chwilę na odpowiedź. W przypadku pozytywnej weryfikacji pieniądze możesz otrzymać nawet tego samego dnia – na wskazany rachunek bankowy. A to wszystko to bez konieczności zgłaszania pożyczki i płacenia PCC czy też podatku od spadków i darowizn.
Podsumowanie
Pożyczka od członka rodziny jest dla wielu atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych form finansowania. Dzięki niej pożyczkobiorca może zwrócić tę samą ilość pieniędzy, którą pożyczył (bez odsetek czy prowizji, jednak to wszystko zależy od pożyczkodawcy). Kluczem jest jednak zrozumienie wszystkich aspektów oraz odpowiednie przygotowanie się. Pamiętaj, że umowa pożyczki w rodzinie może być korzystna, jeśli jest oparta na wzajemnym zaufaniu i jasno sprecyzowanych warunkach.